Φρειδερίκος Νίτσε

Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844 - 1900)

   "Η τραγωδία του Νίτσε είναι ένα μονόδραμα... σ'όλες τις πράξεις αυτής της τραγωδίας, που ξετυλίγεται με μορφή χιονοστιβάδας, τούτος ο ερημίτης αγωνιστής στυλώνεται κατάμονος κάτω από τον θυελλώδη ουρανό της μοίρας του, κανείς δεν παραστέκει μαζί του, κανείς δεν ορθώνεται ενάντια του, καμιά γυναίκα δεν απαλύνει με τη θερμή παρουσία της την τεταμένη ατμόσφαιρα, κάθε κίνηση ξεκινά μοναδικά απ'αυτόν κι αντανακλάται πάλι στον ίδιο. Τα λίγα πρόσωπα που στην αρχή πορεύονται στη σκιά του, συνοδεύουν με βουβή μονάχα κατάπληξη και φρικαλέο ρίγος το ηρωικό του εγχείρημα κι ύστερα σιγά-σιγά απομακρύνονται σαν μπροστά σε κίνδυνο. Ούτε ένας δεν τολμάει να ριψοκινδυνεύσει την είσοδό του στον εδώ κύκλο της μοίρας του. Κι ο Νίτσε μιλάει πάντα, υποφέρει πάντα, αγωνίζεται πάντα μόνος του. Σε κανέναν δεν απευθύνει τον λόγο και δεν υπάρχει κανείς να του αποκριθεί και το πιο τρομερό είναι, πως κανείς δεν τον ακούει..."     (Στέφαν Ταβάιχ)

   "Ο άνθρωπος που [δεν είναι από δω], ο άνθρωπος που [πέθανε περπατώντας] δε θα πάει πια πουθενά και δεν θα νιώσει άλλη κούραση. Οι νεκροί, αλήθεια, είναι μονότονοι. Ο χιουμορίστας Μαρκ Τουέιν, στη νεκρική κάσα του έμοιαζε με τον τραγικό Φρειδερίκο Νίτσε κι ο Νίτσε νεκρός μου θύμιζε ένα ταπεινό μηχανικό του σταθμού της Κριβαίας Μούζκα"    (Μαξίμ Γκόρκυ)

   Αν παραθέσαμε τα παραπάνω αποσπάσματα, αυτό έγινε από σεβασμό πως τα πλούσια πνευματικά χαρίσματα του Νίτσε κι από μέθεξη στην τραγωδία της ζωής του. Ο Φρειδερίκος Νίτσε, γεννήθηκε το 1844 στο Ράικεν της Γερμανίας από πατέρα πάστορα Λουθηριανό. Κατά την εποχή που γεννήθηκε κι έγραψε ο Νίτσε στη γηραιά Ευρωπαϊκή ήπειρο, τόσο στη βάση όσο και στο εποικοδόμημα της λαμβάνουν χώρα καθοριστικά για το μέλλον της γεγονότα. Στον τομέα της κοινωνικής συνείδησης , διαλύεται το εγελιανό σύστημα των ιδεαλιστικών ουσιών, ενώ διασπάται η οικονομική σχολή του Ρικάρντο. Ο Μαρξ έχει διατυπώσει τον ιστορικό ματεριαλισμό, ενώ ο Δαρβίνος έγραψε την θεωρία της εξέλιξης των ειδών. Οι αστοί διανοούμενοι ξεπέφτουν στη χυδαία απολογητική, είτε στον πεσιμισμό που σημαίνει παθητική στάση. Το 1848, ξεσπούν στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη οι αστικοδημοκρατικές επαναστάσεις, που χαρακτηρίζεται από την αυτόνομη κάθοδο του προλεταριάτου και κατά δεύτερο, η προδοσία της αστικής τάξης κι ο συμβιβασμός της με την αντίδραση. Το 1870, πραγματοποιείται η ενοποίηση της Γερμανίας, ενώ το 1871 ξεσπά η επανάσταση των κομμουνάρων του Παρισιού, όπου το προλεταριάτο έκανε "έφοδο στους ουρανούς" κι εγκαθίδρυσε σε επίπεδο πόλης το πρώτο κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ιδρύονται τα εργατικά κόμματα και τα επαναστατικά συνδικάτα. Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, αυτό του κομμουνισμού. Ο Νίτσε σ'όλη τη συγγραφική φιλοσοφική του δράση, καταπολεμά αυτό το φάντασμα. Διακατέχεται από αβυσσαλέο μίσος κατά του προλεταριάτου και του σοσιαλισμού.

   Αποκαλεί τις εργαζόμενες μάζες, "όχλο", "αγέλη", "δούλους" και θεωρεί την εργασία ως ντροπή, ενώ διακηρύσσει τη δουλεία σαν ουσία του πολιτισμού. Χαρακτηρίζεται από προαίσθηση. Χωρίς να γνωρίζει οικονομία και πολιτικά αφελής, προοιωνίζεται την εποχή του ιμπεριαλισμού. Τον αντικρίζει από ηθική και πολιτιστική οπτική γωνία. Όπως ο Καρλάιλ θαυμάζει τον μεσαίωνα, ο Νίτσε θαυμάζει τη δουλοκτητική κοινωνία. Να τι γράφει: "Λένε πως οι Έλληνες εκμηδενίστηκαν εξαιτίας της δουλείας. Είναι πιο σίγουρο ακόμη να πούμε ότι κι εμείς θα εκμηδενιστούμε γιατί δεν έχουμε δουλεία.". Επίσης γράφει: "τίποτα δεν είναι αληθινό όλα επιτρέπονται."

   Αποτέλεσμα αυτής της θέσης είναι το Μπιρκενάου, το Νταχάου και του Άουσβιτς και τα άλλα κολαστήρια του ναζιφασισμού. Εκθειάζει όλα τα αντιδραστικά και σάπια γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν την αστική τάξη σαν τάξη. Κριτικάρει τον Βίσμαρκ σαν όχι υπεραντιδραστικό, παραμερίζει τον Βάγκνερ στο όνομα του ιμπεριαλιστικού μέλλοντος, ο Σωκράτης υποχωρεί στη σκιά και στη σιωπή γιατί σύμφωνα με το Νίτσε, είναι με τη λογική κι όχι με το ένστικτο. Σκιαγραφεί τον Χιτλερικό τύπο ηγέτη. Αρνείται την αστική πραγματικότητα της εποχής του στο όνομα του φασισμού, που του φτιάχνει το εκμαγείο. Απ'αυτές τις θέσεις ξεκινάει κι επιχειρεί μια αναθεώρηση όλων των αστικών αξιών. Αντιπαραθέτει στην, από παράδοση, υποκρισία της αστικής ιδεολογίας, την ιδεολογία της βιαιότητας και βαρβαρότητας, τον αντι-ανθρωπισμό και την κυνική ανηθικότητα. Παραποιεί το νόμο "τον αγώνα για την ύπαρξη" του Δαρβίνου, τον καθιστά παγκόσμιο αξίωμα και τον αντικαθιστά με τον "αγώνα για τη δύναμη". Αρνείται την ύπαρξη αντικειμενικών νόμων στη φύση και στην κοινωνία, αρνείται την εξέλιξη και την ανοδική πορεία της ιστορίας κι αντιπαραθέτει τον μύθο της "αιώνιας επιστροφής" όπου η ιστορία συνεχώς επαναλαμβάνεται. Το μίσος του προς το προλεταριάτο τον κάνει να διακηρύξει τη λατρεία της δύναμης και του ¨ξανθού κτήνους" τα οποία ανταποκρίνονται κατά τον πληρέστερο τρόπο στην ιδεολογία του φασισμού. Διαστέλλει καθαρά την "ηθική των δούλων" από την "ηθική των κυρίων", εκθειάζει τον άκρατο ατομικισμό, δηλαδή τη λατρεία του υπερανθρώπου που δεν υποχωρεί μπροστά σε τίποτα, που περιφρονεί κάθε κανόνα δικαίου και ηθικής.

 Ο Φ.Νίτσε είναι βολονταριστής κι αποδίδει στη βούληση καθοριστικό ρόλο. Διακήρυσσε ότι η "τάση εξουσιασμού" είναι το κίνητρο όλων των εξελίξεων, τόσο στη φύση όσο και στην κοινωνία.

 Ο Νίτσε κατά την μονοπωλιακή φάση του καπιταλισμού παραμένει ο πρώτος φιλόσοφος.

  Όσο κι αν δικαιολογεί κι αν εξωραΐζει τον ιμπεριαλισμό με μύθους κι αφορισμούς, όσο κι αν η αστική τάξη τον χρησιμοποιεί για την εγκαθίδρυση ενός νέου φασισμού, ο καπιταλισμός με τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την ύπαρξη του. Γρήγορα θα σημάνει η πένθιμη κωδωνοκρουσία του, νεκροθάφτης του θα είναι το προλεταριάτο που τόσο μίσησε ο Νίτσε. Το μέλλον ανήκει στους δούλους.