Η αλλοτρίωση του ανθρώπου

The Scream, by Edvard Munch (1893)

  Η ιστορία έχει αποδείξει ότι όλα τα οικονομικο-κοινωνικά συστήματα που βρίσκονται στο κατώφλι της εξαφάνισής τους, χαρακτηριζόταν από γενική κρίση που είχε σαν γνώρισμα και την ηθική αποσύνθεση. Η αστική τάξη, προσπαθεί πάντα με διάφορες μανούβρες, να παρουσιάσει αυτή την ηθική αποσύνθεση σαν προοδευτική διαδικασία με σκοπό την παράταση της ζωής τους. Οι αστοί ιδεολόγοι εκθειάζουν εκείνο τον τύπο ανθρώπου που παραμορφωμένο και αλλοτριωμένο από τον καπιταλισμό, που σκοπός της ζωής τους είναι το κέρδος και το χρήμα, καθοδηγείται από τον εγωισμό και τον ατομικισμό, που την τιμιότητα την αντικαθιστά με την υποκρισία και τον ανθρωπισμό με τον κυνισμό. Η ζοφερή εικόνα της κοινωνίας, βυθισμένη στην οικονομική, πολιτική και ιδεολογική κρίση, δε θα ήταν πλήρης χωρίς τον ηθικό και πνευματικό εκφυλισμό της, χωρίς τις αθεράπευτες κοινωνικές πληγές της, όπως η εγκληματικότητα, η πορνεία, η τοξικομανία κι ο αλκοολισμός, η διαφθορά στο έπακρο, η ανεργία, η απάθεια και η απαισιοδοξία στη ζωή, που οδηγεί μέχρι και στην αυτοκτονία. Αυτά τα φαινόμενα της ηθικής κατάπτωσης, υπάρχουν σ'όλες τις αστικές χώρες και στις πρώην ρεβιζιονιστικές χώρες. Η αστική τάξη δημιουργεί διάφορες μεθόδους για να αποκρύψει το γεγονός ότι οι συνθήκες του καπιταλιστικού συστήματος είναι αυτές που φέρνουν κάθε μέρα την ηθική κατάπτωση του ανθρώπου. Μεταξύ των μεθόδων αυτών είναι και η κινητοποίηση των ιδεολόγων της για να αποδείξουν ότι οι αιτίες του εκφυλισμού υπάρχουν στον άνθρωπο, στην φύση του και σαν συνέπεια, δεν πρέπει, λέει να κατηγορούμε το σύστημα. Με κίβδηλα επιχειρήματα λένε ότι μια που η φύση του ανθρώπου είναι κακή, τότε πολλά ηθικά φαινόμενα που φαίνονταν σαν αρνητικά, πρέπει να θεωρηθούν σαν κανονική κατάσταση της κοινωνίας. Η τάξη αυτή, έχει κινητοποιήσει μια ολόκληρη στρατιά ιδεολόγων και πολιτικάντηδων για να κατασκευάσουν αντιεπιστημονικές θεωρητικολογίες και πλαστογραφίες σε όφελός της για την διπλή υποταγή των εργαζόμενων μαζών. Με τις θεωρητικολογίες για την αναλλοίωτη φύση του ανθρώπου, προσπάθησαν να κάνουν την απολογία του συστήματος, διάφοροι θεωρητικοί παλιοί και νέοι, από τον Γιάσπερς, τον Σπένσερ και μέχρι τον Φρόιντ, τον Μαρκούζε, Σαρτρ, Γιουγκ, Φρομ κι άλλους.

Sigmund Freud

  Έτσι, κηρύσσοντας κι εκθειάζοντας την σάπια αστική τάξη, ο Σπένσερ θεωρούσε τις προσπάθειες για την διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου στο πνεύμα της αμοιβαίας βοήθειας και τη συνεργασία σαν ανέφικτη, ενώ ο Γιάσπερς βαθαίνοντας τις αντιδραστικές απόψεις, τους διατύπωνε πως ότι πρόοδος των ηθικών σχέσεων δεν υπάρχει, ότι η ουσία του ανθρώπου είναι αιώνια κακή, ατομιστική κι εγωιστική, σε εχθρότητα με τους άλλους. Άλλοι, νεώτεροι θεωρητικολόγοι, με την θεωρία των οποίων η αστική τάξη συμπληρώνει το περιεχόμενο των μέσων της θορυβωδικής προπαγάνδας της, ακολούθησαν τον δρόμο της εμβάνθυσης των ιδεαλιστικών κι αντιδραστικών απόψεων, προσθέτοντας απόψεις σχετικά με την αναλλοίωτη φύση του ανθρώπου. Σύμφωνα μ'αυτούς, ο άνθρωπος κληρονομεί αναπόφευκτα ένστικτα από τη μια γενιά στην άλλη.

  Τα παράλογα επιχειρήματα που οδηγούν, τους οδηγούν στο πολύ λανθασμένο συμπέρασμα, ότι, τάχα, μια που ο άνθρωπος ζει συνεχώς σε νέες συνθήκες, τότε διαρκώς αισθάνεται αδυναμία, απαισιοδοξία, πράγμα που τον κάνει επίσης να είναι διαρκώς σε εχθρότητα κι επιθετικός απέναντι στους άλλους. Έτσι ανάμεσα στα ένστικτα που κληρονομεί, είναι κι εκείνο της κληρονομικότητας. Το τελευταίο το θεωρούν σαν προϊόν του ενστίκτου της αυτοάμυνας στις συνθήκες που αντιπαρατίθενται στον άνθρωπο. Σύμφωνα μ'αυτούς, ο άνθρωπος όντας επιθετικός απέναντι στις συνθήκες και το περιβάλλον, είναι οπωσδήποτε τέτοιος κι απέναντι και στους άλλους ανθρώπους που είναι μέλη αυτού του κόσμου. Με τα επιχειρήματα αυτά, η φύση του ανθρώπου θεωρείται αιώνια ατομιστική κι επιθετική, στενά συνδεδεμένη με τα ένστικτα που κληρονομεί ο άνθρωπος από τον κόσμο των ζώων, αυτή είναι η ουσία της επιχειρηματολογίας τους. Η στρατηγική της αστικής τάξης και οι τακτικές της, διαδίδοντας τέτοιες στραβές αντιμαρξιστικές θεωρητικολογίες, όπως αυτή για τη φύση του ανθρώπου, έχουν τις ιδιομορφίες τους που εκφράζουν τους συγκεκριμένους στόχους που επιδιώκουν να πετύχουν. Με αυτές τις ιδεολογίες, θέλει να μπαλώσει κάπως την παλιωμένη πρόσοψη του συστήματος, να το απαλλάξει από τις συνθήκες για τ'αρνητικά φαινόμενα της ηθικής που καλλιεργεί τη βία και το μίσος του ανθρώπου προς τον άνθρωπο και την άρνηση της προσωπικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Ξεκινώντας από μεταφυσική και ιδεαλιστική φιλοσοφική κοσμοαντίληψη, προσπαθούν με "επιχειρήματα" να αποδείξουν ότι τα αίτια αυτών των φαινομένων δεν έχουν καμία σχέση με το οικονομικο-κοινωνικό σύστημα. Οι αστοί ιδεολόγοι καθορίζουν, με εντελώς αυθαίρετη και ψεύτικη σύνδεση μεταξύ της φύσης του ανθρώπου και της συμπεριφοράς και της ηθικής τους. Αρνούνται το γεγονός ότι η ηθική είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο και οι ηθικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων διαμορφώνονται κάτω από τις επιδράσεις των συνθηκών στις οποίες ζει ο άνθρωπος μέσα στην κοινωνία. Η αστική τάξη δεν μπορεί να συμβιβαστεί με την εξέλιξη και την πορεία μπροστά που σημείωσαν οι ηθικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων με το βάθεμα της κρίσης του καπιταλισμού, απ'τις αλλαγές που βαθαίνουν διαρκώς, μεταξύ των τάξεων, με αντίθετα συμφέροντα και στο πεδίο αυτό. Η αποδοχή του καθορισμού της ηθικής συμπεριφοράς του ανθρώπου από τη φύση του, οδηγεί σε παράλογα αντιεπιστημονικά συμπεράσματα.

  Όσο κι αν μιλούν για την αναλλοίωτη, κακή φύση του ανθρώπου, δεν μπορούν ν'αποκρύψουν το γεγονός ότι τα αίτια της ηθικής κατάπτωσης της κοινωνίας, βρίσκονται στα θεμέλια του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που βασίζεται στην ατομική ιδιοκτησία επί των μέσων παραγωγής. Πολλοί απ'αυτούς που διαπράττουν εγκλήματα, είναι φορείς ηθικών ελαττωμάτων που προέρχονται απ'τις στρατιές των ανέργων, απ'αυτούς που στερούνται κάθε δυνατότητα να εξασφαλίσουν τ'απαραίτητα μέσα διαβίωσης. Και οι άλλοι, προπαντός στις γραμμές των νέων, είναι θύματα της της ξέφρενης αστικής προπαγάνδας που προσπαθεί να "μπάσει" στους νέους τη διεστραμμένη ηθική. Τα πάντα δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν είναι ο άνθρωπος ανίσχυρος, αδύναμος κι εχθρικός εκ φύσεως προς τις συνθήκες στις οποίες ζει, όπως πασχίζει ν'αποδείξει ο Έριχ Φρομ, αλλά είναι δύσκολες οι συνθήκες της καπιταλιστικής κοινωνίας. Πιέζοντας ψυχολογικά και ηθικά τις μάζες, με την ιδέα της κακής φύσεως του ανθρώπου, η αστική τάξη θέλει να προετοιμάσει το τμήμα εκείνο που θα εφαρμόσει τα επιθετικά σχέδια, που να μην είναι σε θέση να κρίνει το δίκαιο ή το άδικο χαρακτήρα του πολέμου και κάνει να μη σταματήσει μπροστά στο απαίσιο έγκλημα. Ενώ στις γραμμές του προλεταριάτου προσπαθεί να σπείρει τον ατομικισμό, τον εγωισμό που είναι εχθροί της οργάνωσής του, να διασπάσει την ενότητα, το συλλογικό πνεύμα και την αλληλεγγύη του χωρίς τα όποια δεν μπορεί να έχει επιτυχία το κίνημα.

  Η αστική τάξη καταβάλει κάθε προσπάθεια για να εξωραΐσει την καπιταλιστική κοινωνία, ν'αποκρύψει τις πληγές της και να δικαιολογήσει την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Η παραγνώριση της πραγματικότητας, η παραπλάνηση των μαζών και η καπηλεία ως προς τα νέα κοινωνικά φαινόμενα, είναι αναντικατάστατη, ότι ο τρόπος παραγωγής της, είναι ο πιο ορθός και ο καλύτερος, ότι η αστική εξουσία είναι η πιο τέλεια έκφραση της δημοκρατίας, ότι ο αστικός πολιτισμός είναι ο ανώτερος.