 |
| Ernest Miller Hemingway (1899-1961) |
"Ο άνθρωπος καταστρέφεται, δε νικιέται." (Ο γέρος κι η θάλασσα)
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ εισήλθε στη λογοτεχνία μαζί με τη ζωή του. Στον Έρνεστ Χέμινγουεϊ είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις τον μεγάλο συγγραφέα από τον άνθρωπο που έζησε έντονα την εποχή του. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος άφησε βαθιά ίχνη στη ζωή και στο έργο του. Εκείνο που είδε και υπέφερε, γκρέμισε μια για πάντα τις νεανικές αυταπάτες του και τον έθεσε ενώπιον ενός επίμαχου προβλήματος. Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Αργότερα ως δημοσιογράφος στην Ευρώπη, προσπάθησε να εφαρμόσει, εκείνο που αυτός είχε αφομοιώσει, "Για τα απλά πράγματα πρέπει να γράφεις απλά". Η Ευρωπαϊκή κοινωνία εκείνης της εποχής, βρίσκονταν πολύ μακριά απ'αυτό το πράγμα... χαρακτηριζόταν από βαθιούς οικονομικούς κοινωνικούς και πολιτικούς κλονισμούς. Η εφημερίδα "Τορόντο Σταρ", της οποίας ήταν ανταποκριτής, ζητούσε από τον Χέμινγουεϊ εντυπωσιακές ειδήσεις. Τον συγγραφέα όμως δεν τον ενδιέφεραν τόσο τα θορυβώδη γεγονότα, όσο οι άνθρωποι με τις ζωές τους.
Ζητούσε εκείνο που δεν χανόταν αλλά άντεχε στο πέρασμα του χρόνου. Το 1924 εγκαταλείπει την δημοσιογραφία κι επιδίδεται στην λογοτεχνία. Οι ήρωες των πρώτων διηγημάτων του Χέμινγουεϊ φέρνουν τον πόλεμο. Το 1926 ο Χέμινγουεϊ δημοσιεύει το πρώτο μυθιστόρημά του, "Ο ήλιος ξανά ανατέλλει" και το 1929 ένα δεύτερο μυθιστόρημα με τίτλο "Αποχαιρετισμός στα όπλα". Στα δυο μυθιστορήματα περιγράφει την τραγωδία της "χαμένης γενιάς", μέλος της οποίας είναι και ο ίδιος. Ενώ στο πρώτο μυθιστόρημα ο συγγραφέας περιγράφει τις συνέπειες του πολέμου, στο δεύτερο αναλύει τα αίτιά του. Το μυθιστόρημά του "Αποχαιρετισμός στα όπλα", μπορεί να χαρακτηριστεί το έργο με το πιο έντονο λυρικό και δυναμικό πνεύμα, όσων αφορά το κοινωνικό περιεχόμενό του σε σύγκριση με όλα τ'άλλα μυθιστορήματα του συγγραφέα.
Στα έργα αυτής της περιόδου, προβάλλουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ύφους και των ηρώων του Χέμινγουεϊ. Είναι όλοι τους άνθρωποι με βαθιά αισθήματα που ταλαιπωρούνται σκληρά. Ο διάλογος που χρησιμοποιείται σκόπιμα έχει γραφεί για να μοιάζει σαν αφηρημένος κι ασήμαντος από πρώτη ματιά. Στην πραγματικότητα αποτελείται από λέξεις που έχουν επιλεχθεί με αυστηρότητα και μεγάλη προσοχή. Μετά το μυθιστόρημα "Αποχαιρετισμός στα όπλα", ο Χέμινγουεϊ εγκαθίσταται στη Φλόριντα. Μέχρι τότε έχει γνωρίσει την τραγωδία των άλλων λαών στον πόλεμο και την τραγωδία της "χαμένης γενιάς", των Αμερικάνων που περιπλανιόταν στον κόσμο, ενώ τώρα ήταν αντιμέτωπος με την πικρή τραγωδία του λαού του που είχε πληγεί από την βαθιά και συγκλονιστική κρίση του 1929.
Βαθιά θλιμμένος απ'όσα συνέβαιναν σαν συνέπεια της οικονομικής κρίσης, προσπάθησε να σταθεί πιο κοντά στους απλούς ανθρώπους, επιδίωξε να διεισδύσει στην πραγματική φύση του ανθρώπου.
Παρόλα αυτά, δεν μπόρεσε να αποστασιοποιηθεί από την αστική κοσμοαντίληψη. Το 1932 γράφει το βιβλίο "Θάνατος το απόγευμα", ενώ στην Ισπανία τελειώνει ένα άλλο μυθιστόρημα στο οποίο περιγράφει τη βιοπάλη σ'έναν κόσμο με φτωχούς και πλούσιους.
Στο μεταξύ, μετά την ήττα της Ισπανικής Δημοκρατίας και την επικράτηση του φασισμού, ο Χέμινγουεϊ γράφει το πολύ δυναμικό έργο "Για ποιον χτυπάει η καμπάνα", στο οποίο προβάλλει η ιδέα ότι μια αντάξια ήττα, αξίζει περισσότερο από μερικές εύκολες νίκες.
Η ζωή του συγγραφέα κατά και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία. Το 1952 δημοσιεύει τη νουβέλα "Ο γέρος και η θάλασσα" που στην ουσία του είναι αντιφατικό. Ο συγγραφέας στο έργο αυτό μας λέει εκ των προτέρων το αναπόφευκτο της μοίρας. Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε και την άλλη πλευρά του έργου. Ο ήρωας, ανεξάρτητα απ'ότι συνέβαινε "καταστρέφεται αλλά δε νικιέται" και στέκει ακατάβλητος μπροστά στις τυφλές δυνάμεις της ζωής, είναι έτοιμος να δώσει νέες μάχες.
Η λογοτεχνική δημιουργία του Χέμινγουεϊ, διακόπηκε αιφνίδια στις 2 Ιούλη του 1961, όταν σκοτώθηκε. Τερματίστηκε έτσι η ζωή ενός επιφανούς εκπροσώπου του πεζού λόγου του 20ου αιώνα.
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ γεννήθηκε στην πόλη του Ιλινόις. Η ζωή του όλο δυσκολίες, οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι που έζησε από κοντά, ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας, τα πολλά ταξίδια τον έκαναν να γνωρίσει τα ανθρώπινα βάσανα και του δώσανε πλούσιο ζωτικό υλικό που με την τέχνη του, το γενίκευσε, το ανέβασε και το έκανε Τέχνη.
Τα έργα του είναι πολλά, ο Χέμινγουεϊ ανήκει στην ομάδα των διανοούμενων, που αισθανόμενοι το βαρύ φορτίο της πραγματικότητας, υψώνουν ισχυρή και δυνατή τη φωνή της διαμαρτυρίας.
Οι ήρωες του Χέμινγουεϊ, όπως γενικά και οι άλλοι ήρωες της άτυχης γενιάς, έχουν ύψιστους σκοπούς, η δύσκολη ζωή όμως δεν τους αφήνει να πραγματοποιήσουν τα καλύτερα όνειρά τους και σαν συνέπεια, συνθλιμμένοι περιφέρονταν μάταια χωρίς να ξέρουν τι ζητούν. Αυτό φαίνεται ολοφάνερα στο μυθιστόρημα "Αποχαιρετισμός στα όπλα", όπου ο Χέμινγουεϊ αντιτάχθηκε στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, που θεωρεί ένα από τα χειρότερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Απέναντι στις βλέψεις αυτών που κάνουν εμπόριο και πλουτίζουν με το αίμα εκατομμυρίων, θέτει την αγάπη του ανθρώπου για τη ζωή. Στο έργο αυτό ο μεγάλος Αμερικάνος συγγραφέας, αντιτάσσεται στους πολέμους, η διαμαρτυρία του όμως είναι χωρίς διέξοδο, δε σε οδηγεί σε συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Η αποχώρηση του υπολοχαγού Έρι, ήρωας του μυθιστορήματος, από τον πόλεμο δεν είναι διαμαρτυρία αλλά κατάπτωση. Ο αστικός ατομικισμός δεν αφήνει το συγγραφέα να βαδίσει παραπέρα.
Στα μέσα της δεκαετίας του '30, παρατηρείται μια καμπή στις απόψεις του συγγραφέα, πράγμα που καθρεπτίζεται στο μυθιστόρημα "Να έχεις και να μην έχεις" όπου ο συγγραφέας δίνοντας πιστά τη δραματική τύχη διαφόρων προσώπων, παρουσιάζει πιστά την κατάσταση στις ΗΠΑ στις παραμονές της οικονομικής κρίσης.
Η προσωπική τραγωδία του Χένρι Μόργκαν έχει βαθιά κοινωνική έννοια. Για να πολεμήσει με τη ζωή, για την αντιμετώπισή της, ο Χένρι Μόργκαν στηρίζεται μόνο στον εαυτό του. Στην κατεύθυνση αυτή μοιάζει με τους άλλους ήρωες του Χέμινγουεϊ. Η τύχη του Μόργκαν δείχνει την ήττα του ατομικισμού. Τα τελευταία λόγια του πριν πεθάνει είναι: "μόνος του ο άνθρωπος τίποτα δεν μπορεί να κάνει".
Άλλο σημαντικό έργο του Χέμινγουεϊ είναι το δράμα "Πέμπτη φάλαγγα", όπου ο συγγραφέας καταδικάζει αποφασιστικά τον φασισμό, παρουσιάζοντάς τον σαν αντίθετο του ουμανισμού και των καλύτερων ιδανικών της ανθρωπότητας, το δράμα αυτό αναφέρεται στον πόλεμο της Ισπανίας.
Παλεύοντας για τη δημοκρατία ο πρωταγωνιστής του δράματος, είναι πολύ δραστήριος και σε κάθε στιγμή θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του, γι'αυτό είναι ξένο το αίσθημα της απόγνωσης χωρίς διέξοδο. Υπάρχουν όμως και στιγμές απόγνωσης του Φιλίπ, αλλά βρίσκει δυνάμεις να τις καταβάλλει. Ο σύντροφός του, κομμουνιστής Μας, του λέει: "Εδώ εργάζεσαι ώστε κανείς να μην υποφέρει από την πείνα, ώστε οι άνθρωποι να μη φοβούνται από τις ασθένειες των γηρατειών, ώστε να δουλεύουν και να ζουν με αξιοπρέπεια κι όχι σαν δούλοι". Κατά αυτόν τον τρόπο ο ήρωας του δράματος Φιλίπ δεν γνωρίζει την κενότητα που χαρακτηρίζει πολλούς από τους ήρωες του Χέμινγουεϊ.
Αντιφατική είναι και η νουβέλα "Ο γέρος και η θάλασσα". Από τη μια ο συγγραφέας τονίζει τη θέληση του ανθρώπου για την καταπολέμηση των εμποδίων που του προβάλλουν, από την άλλη υπάρχει το αίσθημα της μοναξιάς.
Στις δύσκολες στιγμές μέσα στον Ωκεανό, ο Γέρος λέει: "τον άνθρωπο μπορείς να τον εξοντώσεις αλλά δεν μπορείς να τον καταβάλλεις".
Η νουβέλα αυτή τελειώνει διαφορετικά από τις άλλες δημιουργίες του συγγραφέα, τελειώνει με αισιόδοξες νότες, οι σκέψεις του γέρου έχουν στραφεί προς τις μελλοντικές μάζες. Ο Έρνεστ δεν αποσπάστηκε από την αστική ιδεολογία κι αυτός είναι ο λόγος που δεν μπόρεσε να λύσει τα προβλήματα που έθεσε στα έργα του.
Παρόλα που είναι αντιφατικό με τις αδυναμίες αυτές, το έργο του Χέμινγουεϊ είναι έργο με ιδεολογικές και καλλιτεχνικές αξίες, ξεσκεπάζει σ'αυτό πολλά αρνητικά φαινόμενα της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Διακρίνεται για το πρωτότυπο στυλ, τα πρόσωπα περιγράφονται με σύντομες φράσεις, με λίγα λόγια αλλά που εκφράζουν πολλά "εγώ πάντα προσπαθώ να γράψω σύμφωνα με την αρχή του παγόβουνου", λέει ο Χέμινγουεϊ. "Για κάθε ορατό μέρος τα 7/8 είναι κάτω από τα νερά, αυτό κάνει δυναμική τη δράση κι ελκυστικό το έργο".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου